Giriş: Evrensel Bir Sorgulamanın İzinde
Evrenin muazzam genişliği, içindeki düzen ve karmaşıklık, insanlık var olduğundan beri düşünürleri, şairleri, bilim insanlarını ve sıradan insanları büyülemiş, derin sorulara sevk etmiştir. "Nereden geldik?", "Bu evren nasıl oluştu?", "Yasaları nelerdir?", "Bizim bu sonsuzluk içindeki yerimiz nedir?" gibi sorular, medeniyetlerin kültürel, felsefi ve dini kimliklerinin şekillenmesinde merkezi bir rol oynamıştır. Kozmos – yani düzenli evren – anlayışı, sadece fiziksel gerçekliğe dair bir tasavvur olmanın ötesinde, varoluşun anlamı, bilgiye ulaşma yolları ve hatta toplumsal düzen hakkındaki temel kabulleri de yansıtır.
Durmuş Hocaoğlu'nun İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü'nde Felsefe Doktorası derecesi için hazırladığı ve 1994 yılında tamamladığı "Türk-İslâm Düşüncesi ve Modern Fizik'de Kozmos" başlıklı kapsamlı tezi, bu evrensel sorgulamayı belirli bir tarihsel ve kültürel eksende, karşılaştırmalı bir yöntemle ele alan son derece değerli bir akademik çalışmadır. Hocaoğlu, bu tezinde, farklı düşünce sistemlerinin ve bilimsel paradigmaların kozmosu nasıl kavradığını ve bu kavrayışların zaman içinde nasıl evrildiğini titizlikle incelemektedir. Çalışmanın odak noktası, isminden de anlaşılacağı üzere, bir yanda kökleri İslâm öncesi döneme uzanan Türk düşüncesi ve onun İslâmiyet ile etkileşimi sonucu ortaya çıkan zengin İslâm düşünce geleneği, diğer yanda ise Batı'da gelişen ve günümüz evren anlayışını şekillendiren Klasik ve Modern Fizik'tir.
