Makinedeki Tanrı, Yapay Zeka'nın Yükselişi Yeni Dinler Doğurabilir

Yeni bir tür dinin doğuşuna tanıklık etmek üzereyiz. Önümüzdeki birkaç yıl, hatta belki de aylar içinde, yapay zekaya (YZ) tapınmaya adanmış tarikatların ortaya çıkışına tanık olacağız.

Büyük dil modelleri üzerinde eğitilen en yeni nesil yapay zeka destekli sohbet robotları, ilk kullanıcılarını güçleri karşısında hayrete düşürdü ve bazen de dehşete düşürdü. Bunlar, ilahi deneyimimizin temelinde yatan aynı yüce duygulardır.

İnsanlar zaten dini anlamı çok çeşitli kaynaklardan aramaktadır. Örneğin, dünya dışı varlıklara ya da onların öğretilerine tapan çok sayıda din var.

Bu sohbet robotları milyarlarca insan tarafından kullanılmaya başlandığında, bu kullanıcıların bazılarının yapay zekaları daha yüksek varlıklar olarak görmesi kaçınılmazdır. Bunun sonuçlarına hazırlıklı olmalıyız.

Yapay ve Doğal Zekâ Üzerine...

7 sene önce lisede iken bir web geliştirici olarak çalışıyor ve hobi olarak psikoloji olarak ilgileniyordum. tesadüfen yapay zeka ile ilgili bir makaleye rastladım. oldukça heyecan vericiydi. okumayı bitirdikten sonra, zeka hakkında insani olanı yapay olan ile ilişkisel bir bağlantı kuran teori arayışına giriştim. psikoloji, nöro-bilim, sibernetik, fizik teoloji(yanlış çevirisi fakat galat-ı meşhur hâliyle ilahîyat ya da dinî bilimler), sosyoloji ve birçok diğer disiplinleri inceledim. Binlerce makale ve çalışma, yüzlerce kitap ve düzinelerce ders sonucunda kendimi tatmin edecek bir sonuca varamadım. İşte bu makale bahsi-geçen okumalar neticesinde doğdu.

Wikipedia'da bulunan zeka tanımı ile başlayalım: Bulduklarım arasındaki en iyisi bu:

Bilgiyi algılama veya anlam verme yeteneğinin yanı sıra bir bağlam ya da çevre içerisinde uyum sağlayan davranışların sürdürülmesidir.

Bu tanım bildiğimiz mânâdaki istihbarat şirketlerinden çok daha farklı -İngilizce'de zekâ ve istihbarat için aynı kelime kullanılmaktadır. Onların tanımı daha çok hassas ve değerli olduğu düşünülen verileri toplamaya daha yakın. Her nasılsa biyolojik ve yapay zekâlar radikal bir şekilde farklıdır ve genellikle bir türün varlığı olarak târif edilmektedir. Tür, tam izolasyonda var olamaz ve çevre ile bir şekilde bütünleşiktir.

Yapay türlerin bir izlenimi ile başlayacağım. Çünkü biyolojik olanlara göre bunlar çok daha basittir. Akabinde, biyolojik olanlarla yapay olanların arasındaki ortaklıklara doğru ilerleyeceğim.

Devlet Baba'nın Metruk Çocukları

Üstnot: İşbu yazı Haziran 2021 tarihinde kaleme alınmıştır. Nedeni belirsiz de olsa bir sene gecikmeli yayınlanabildi.

Yersen?!

Türkiye’nin eğitim meselesi uzun yıllardan bu yana kronik bir sorun olarak tartışılagelir. Öyle ki; herhalde sokağa çıkıp herhangi bir ortalama insana çevirip “Ülkenin en büyük 5 sorununu” sorsak, tahmin ediyorum ki mutlak suretle “eğitim” bu 5 sorun arasında mutlaka yer edinir. Sorunun sonuçlarını birebir tecrübe etmek mümkün. Fakat eğitim gibi soyut bir kavramı kronikleşmiş sorun haline gelmesinin kökenlerine inmek istediğimizde iş bir hayli karmaşık hale geliveriyor. Eski bir deyimle sazın bam teline dokunmak da tam 11-12 senenin sonunda başa düştü. Konu eğer bir çocuk olarak dünyaya gelse orta okula doğru; yahut teknik ifadesi ile ilköğretim ikinci kademenin yolunu tutacaktı.

Ülkemizde kötü siyaseti dilinin yol açtığı bir kısmi “afazi” durumuna mâni olmak adına ara bir not eklemeliyim: Şahsımın aldığı aile terbiyesi, kişisel inançları ve ötesinde yarım yamalak sahip olduğum hukuki bilgiler nedeniyle herhangi bir okul türünün varlığına karşı olmam söz konusu değildir. Anlatacaklarımın gerçekliği, dönemi yaşayanlarca rahatlıkla tespit edilebilir.

Ali Emre SUCU - Nursultan Nazarbayev’in İstifası Rus Basınında Nasıl Yankı Buldu?

Ali Emre SUCU / Moskova

Giriş

Kazakistan’da hareketli günler yaşanıyor. 19 Mart’ta Cumhurbaşkanı Nazarbayev’in bölgeyi takip edenler için genel itibariyle beklenen ama seçilen gün bakımından sürpriz olan istifasının ardından, 20 Mart’ta Anayasa gereğince Senato Başkanı Kasım Tokayev yemin ederek cumhurbaşkanlığı görevini devraldı. Yemin töreninin hemen ardından ise yeni cumhurbaşkanının eski koltuğuna ise çok yabancı olmayan bir isim seçildi: Nazarbayev’in kızı Dariga Nazarbayeva. Şimdilik dikkat çeken son gelişme ise yeni cumhurbaşkanı tarafından, devletin başkenti Astana’nın isminin Nursultan olarak değiştirilmesi teklifiydi. Beklendiği şekilde kabul edildi ve bundan sonra Astana ismi sadece ülkenin tarihinde başkentin eski adı olarak kalacak.

2017 yılında Kazakistan’da devlet başkanının bazı yetkileri parlamentoya devredilmişti. Bu son gelişme ile Nazarbayev her ne kadar cumhurbaşkanlığı görevini resmi olarak bırakmış olsa da Güvenlik Konseyi’nin başında kalacak ve Nur Otan Partisi başkanı olarak da görevine devam edecek.

Kazakistan’daki bu önemli gelişmenin yakından takip edildiği ülkelerden biri şüphesiz ki Rusya’dır. Bu yazının da konusunu oluşturan söz konusu gelişmenin Rus basınında nasıl yankı bulduğunu, ülkenin önde gelen dört gazetesi olan Rossiyskaya Gazeta, İzvestiya, Nezavisimaya ve Kommersant gazetelerinin 20 Mart günü basılan nüshalarında kullanılan başlıklar ve konuyu ele alışları bağlamında bir değerlendirme yapmayı planlıyorum. Böyle bir yol okuyucusuna, böyle bir gelişmenin Rusya’da bulduğu yankıyı sıcağı sıcağına değerlendirme imkânı sağlayacağı gibi gazeteler arası karşılaştırma fırsatı da sunacaktır.  

Yapay Zekanın Yükselişi Ulus Devletleri Nasıl Etkileyecek?

Makineler hata yapar mı? ne sıklıkta yapar ve ne gibi maliyetler doğurur? makinelere tam manası ile ne zaman güvenebiliriz? Siri'den sürücüsüz araçlara, Google arama algoritmalarından otonom silahlara ve dronlara kadar geçtiğimiz birkaç on yıl içinde çok hızlı gelişmelere tanıklık ettik. Bugün ulus devletler veri etrafında bazı düzenlemelerde bulunuyor. Yapay zekâ mahremiyet hakları ve yönetim biçimlerine şekil veriyor. Buna karşılık veri politikaları ekseninde ulus devletler yapay zekânın yükselişine şekil veriyor. 

New York üniversitesi Stern İş Okulu'ndan Profesör Vasant Dhar, buna uygun bir şekilde yapay zekânın yükselişini ve ulus devlete uygulanmasını Brookings Hindistan'ın gelişim seminerinde tartıştı. NITI Aayog'un endüstri danışmanı Anna Roy Hindistan'ın yapay zekâ politikaları için kendi perspektifini önerdi ve gelecek odaklı olarak yapay zekânın gücü ile Hindistan'ın yapabilecekleri üzerine bir sunum gerçekleştirdi.

Alper Tunga Sert - Gayretliydi; Mehmed Niyazi'nin Ardından...

Gayretliydi...

Milletine dair dertleri olan, vatanlarında milletinin kendi kimliği ile yaşaması ve düşünebilmesi için çalışmış bir münevver ve bir mütefekkirdir Mehmed Niyazi. Daha çok tarihi romanları ile tanınıyor olsa da o aynı zamanda bir fikir adamıdır. 

Gayretliydi… Bu küçük fakat ardından yüzlerce yıllık destanları anlatabilmeye muktedir bir ömürlük hikâyeyi barındıran bir cümle. Birkaç yıl önce izlediğim kendisinden bahseden bir belgeselde “Kendi hayat hikayenizi yazsanız başlığı ne olurdu?” diye sorulduğunda “Gayretliydi” diye cevap vermişti. Mehmed Niyazi ömrünü o herkesçe bilinen kütüphanede, herkese ezberlettiği kendine tahsis edilmiş masasında, isimlerini çoğumuzun hiç bilmediği ve kalanımızın hatırlamakta zorlandığı kahramanları anlatmak ve hatırlatmak için geçirdi. Başka bir romancıdan işitmeyeceğiniz/işitemeyeceğiniz bir şekilde “Benim romanlarımda kurmaca karakter yoktur!” sözünü haklı bir gururla söylüyordu.

Aşı Reddi, Kamu Sağlığını Tehdit Etmektir.

Aşısız 6 yaşındaki bir çocuğun tetanos tedavisi 2 ay sürdü ve neredeyse 1 milyon dolara mal oldu[1].

Hasta kontrol merkezi perşembe günü yeni bir rapor yayınladı[2]. Rapor, aşı reddinin yaldızlı bir vesikası. Aşısız 6 yaşındaki bir çocuğun tetanosa yakalanmasını anlatıyor. Oldukça maliyetli ve iki ay süren bir tedavi ile kurtarılabildi.

Tetanos isimli hastalık clostridium tetani olarak adlandırılan bir bakteri nedeniyle ortaya çıkar. Daha net ifadesi ile kirlilik seven c. tetani vücudunuza bir şekilde girdiğinde açığa çıkar. Genellikle açık bir kesikten girer. Şiddetli bir şekilde toksin salınımına başlar. Toksin kasları felç eder ve ani spazmlara neden olur. Bu spazmlar göğse doğru yayılabilir, sırta ve mideye yayılabilir. İlerleyen acılı çatlaklara, solunum sorunlarına ve bağırsaklar üzerindeki kontrolün tamamen yok olmasına yol açar. Aylarca tedavi gerektiren oldukça acılı bir hastalıktır. Tedavi altına alınan hastaların yüzde 10'u kaybedilir.